Als kinderen leren lezen, krijgen ze ineens toegang tot een compleet nieuwe wereld. Alles wat de boekenwinkel of de bibliotheek te bieden heeft kunnen ze ineens ontcijferen. Maar dit is ook meteen een valkuil: door het overweldigende aanbod kunnen beginnende lezertjes soms door de boeken het aanbod niet meer zien. En leesbevorderaars weten: leren lezen wordt nog leuker als je dat doet met een leuk boek. Hoe kun je jonge lezers helpen bij het (leren) kiezen van een geschikt boek?
- Ga naar de bibliotheek. Koop geen boeken als je kinderen nog geen uitgesproken voorkeur voor bepaalde verhalen, personages en onderwerpen hebben. De kans bestaat dat ze jouw zorgvuldig uitezochte, literair verantwoorde, peperdure klassieker links laten liggen en dat je onbewust toch dat boek gaat opdringen vanwege eerdergenoemde argumenten. Leen in de beginfase gewoon veel boeken uit de bieb, kinderen tot 18 jaar worden gratis lid. Zo kunnen je kinderen kennismaken met allerlei soorten boeken en verhalen.
- Kies zelf een aantal boeken waar ze uit kunnen kiezen. Als je kinderen moeite hebben met het overweldigende aanbod in de lokale bibliotheek, neem je kinderen dan nog even niet mee. Of laat ze zelf één of twee boeken/dvd’s kiezen en vul dat aan met boeken die je zelf kiest (met behulp van onderstaande tips). Zo heb je thuis een overzichtelijk stapeltje waar hopelijk wat leuke boeken tussen zitten.
- Houd rekening met de interesses van je kind. Er zijn een heleboel boeken over voetbal, paarden, ballet, eenhoorns, school, dieren, enzovoort enzovoort. Als je weet waar je kind van houdt kun je dus gericht zoeken naar verhalen die aansluiten bij die interesses. Helaas wordt niet over elk onderwerp evenveel geschreven, dus als je kind bijvoorbeeld dol is op stoplichten zul je wellicht langer moeten zoeken. Voor de kleine stoplichtliefhebber raad ik Piep wil oversteken aan.
- Van tv naar boek. Van veel tv-programma’s zijn tegenwoordig ook leesboeken verschenen. Een mooie manier om je kind te verleiden zijn of haar scherm aan de kant te schuiven! Onze dikkeboekenliefhebber kreeg van Sinterklaas Alle locomotieven vooruit en onze kleine Nachtwachtfan kan met AVI-boeken, leesboeken encyclopedieën en glow-in-the-dark-boeken haar leeskilometers maken.
- Laat de avi-boeken links liggen. In de bibliotheek zijn E-boeken de boeken voor beginnende lezers. Deze boeken hebben ook de bekende AVI-aanduiding. AVI wordt op school gebruikt om aan te geven welk leesniveau een kind heeft: zo geeft AVI E3 aan dat een kind leest op het niveau van eind groep 3, M4 staat voor midden groep 4, etcetera. Hoe hoger een niveau, hoe ‘moeilijker’ een tekst.
Op het eerste gezicht lijkt deze indeling ook handig bij het kiezen van leesboeken voor je kind. Maar niets is minder waar. Sla zo’n AVI-boek maar eens open. Veel zinnen zijn kort en er worden veel makkelijke, en daardoor soms zelfs gekunstelde woorden gebruikt (in de makkelijkste boekjes hebben ze het over ‘mam’ en ‘pap’…). Prima voor op school, maar thuis willen we onze kinderen leren genieten van een goed verhaal dat bij ze past (zie punt 3 en 4) en dat niet krampachtig probeert te voldoen aan voorgeschreven taalregels. En dan geeft het helemaal niet dat ze af en toe een ‘moeilijk’ woord moeten lezen.
Kijk in de bibliotheek daarom bij de A- (en misschien al B-) boeken (vergeet ook de prentenboeken met tekst niet!). Er zijn inmiddels al een aantal series die zich specifiek richten op beginnende lezers: Tijgerlezen (met boeken als Bob Popcorn van Maranke Rinck en Miss Eenhoorn van Edward van de Vendel) van uitgeverij Querido. Kijk ook zeker eens naar de boeken van uitgeverij Billy Bones: de boeken over de Game Helden (geschreven door Marcel van Driel) zijn al door menig leeshater verslonden! - Kijk in het boek. Dit is met afstand de belangrijkste tip! We moeten onze beginnende lezers natuurlijk niet overvragen. Boeken met ellenlange teksten zijn daarom nog niet geschikt om zelf te lezen (wel om voor te lezen!). Haal daarom een aantal boeken uit de kast en sla ze open. Toen mijn kinderen echt nog aangemoedigd moesten worden haalde ik boeken uit de bieb met veel plaatjes en niet te veel tekst per pagina. Monsters in het donker (Zanna Davidson) was een dikke hit en de oudste vond De dag dat oma het internet kapot maakte (Marc-Uwe Kling) erg leuk.
- Kies voor een samenleesboek (zoek ook op de trefwoorden toneellezen en theaterlezen). Dit zijn boeken waarin het verhaal in dialoogvorm wordt verteld, zoals in een filmscript. Je kunt het boek dan samen lezen door elk een rol aan te nemen en om beurten de tekst voor te lezen.
- Accepteer dat leren lezen en leren kiezen een proces is. Voel je niet meteen moedeloos als je kind de door jou zorgvuldig uitgezochte boeken links laat liggen. Laat zien wat je hebt meegenomen, maar dring de boeken niet op. Lees ze desnoods gewoon zelf, wie weet krijg je nieuwsgierige vragen!
Tot slot nog de allerlaatste tip, die geldig is voor alle type lezers: blijf voorlezen! Kies spannende verhalen, ontroerende verhalen, grappige verhalen, enge verhalen, winterverhalen. Laat je kinderen door voor te lezen kennismaken met zoveel mogelijk soorten boeken, schrijvers en genres.
Oja, en stop met voorlezen als het spannend wordt. Laat het boek en een zaklampje achter in de slaapkamer, wie weet wat er gebeurt!
